This site uses cookies.
Some of these cookies are essential to the operation of the site,
while others help to improve your experience by providing insights into how the site is being used.
For more information, please see the ProZ.com privacy policy.
Explanation: nazwisko panieńskie - dopóki zwrot ten funkcjonuje w Polsce w dokumentach urzędowych, to można go śmiało stosować. Co więcej, jeśli przyjąć, że prawdopodobnie mamy pewną dozę archaiczności w oryginale z UK, wtedy tym bardziej możemy zastosować nasz zwrot, który zniknął z dokumentów urzędowych USC, ale nie innych, całkiem niedawno. I jeszcze jedno. W krajach anglosaskich funkcjonuje zwrot "birth name", "name at birth" czy "family name" - bliższe odpowiedniki naszego "nazwiska rodowego", ale z jakiegoś powodu użyto wyrazu "maiden", który możemy z powodzeniem tłumaczyć tak, jak zaproponowałem.
@ Darius, przepraszam, że skorzystałem z twojego pomysłu, który też jest moim. Dyskusja na temat jest w Dyskusji powyżej.
-------------------------------------------------- Note added at 16 days (2022-09-30 06:46:05 GMT) Post-grading --------------------------------------------------
ms = maiden surname = nazwisko panieńskie. Termin z pewnością nie jest zwrotem potocznym wbrew temu, co napisano na jednej ze stron gov.pl, co więcej, jest cały czas stosowany w dokumentach urzędowych. Więcej w dyskusji powyżej.
"Panie Andrzeju, zazartuje i zapytam czy w takim ukladzie Pana "maiden surname" to Mierzejewski?"
Myślę, że to pytanie może dotyczyć osób przed zamążpójściem po formalnej zmianie płci z męskiej na żeńską. Dla pewności należałoby zapytać brytyjskiego urzędnika w tamtejszym odpowiedniku USC. Nie mam okazji. ;-)
Pytanie dotyczy aktu zawarcia małżeństwa. Domniemywam, że jest to tłumaczenie poświadczone (w profilu MonisiG nie widzę informacji, czy jest tłumaczką przysięgłą).
Określenie "nazwisko panieńskie" kiedyś było oficjalne i urzedowe, ale od iluś już lat nie jest. Wciąż jest powszechnie używane, ale nie w biurokracji. W takiej sytuacji uważam je za potoczne.
Jeżeli tłumaczenie jest poświadczone, to ja uważam, że lepiej jest użyć określenia "nazwisko rodowe", które jest używane (od iluś już lat) w polskiej biurokracji, znajduje się w dokumentach i obowiązujących formularzach. Każdy sędzia, notariusz, urzędnik w USC itp. poprawi petentów, którzy będą szukać rubryki "nazwisko panieńskie".
Patrz Prawo o aktach stanu cywilnego - cytat i link w moim wcześniejszym wpisie.
Cytaty z "nazwiskiem panieńskim" z wyroków i pism sądowych dotyczą starych dokumentów i formularzy, w których to określenie figuruje.
Jak już napisałem, tłumacz/ka ma wybór: albo określenie formalne, obowiązujące, albo określenie potoczne.
I wciąż nie rozumiem, dlaczego moja opinia, że "nazwisko panieńskie" jest określeniem potocznym, wzbudziło aż taką emocję. ;-)
Oto opinia n/t nazwiska panieńskiego z portalu: www.jezykowedylematy.pl Uprzejmie dziękuję autorowi za zgodę na publikację i cenny wkład w dyskusję.
...Nigdzie nie znalazłem określenia nazwisko panieńskie opatrzonego kwantyfikatorem potoczne. Wystarczy spojrzeć do najbardziej podstawowego słownika w internecie: https://sjp.pwn.pl/sjp/nazwisko-panienskie;2487914.html „nazwisko panieńskie «nazwisko rodowe noszone przez kobietę przed przyjęciem nazwiska męża»”
Z kolei w Nowym słowniku poprawnej polszczyzny PWN, znajdujemy: „Nazwisko mężowskie, po mężu, pot. z męża. Nazwisko panieńskie”.
Jak widać słownik ten jako określenia neutralne traktuje nie tylko „nazwisko panieńskie”, ale i „nazwisko mężowskie”, a dopiero „nazwisko z męża” wskazuje jako potoczne.
No cóż, mój wniosek jest taki, że ktoś na stronach rządowych użył określenia „potoczne”… potocznie. Bo faktycznie nazwisko panieńskie brzmi dziś mniej oficjalnie niż nazwisko rodowe. A ktoś pewnie poszedł w swej intuicyjnej interpretacji za daleko.
Może jestem nadmiernie zainteresowany, ale co chcesz uzyskać ze strony www.gov.pl? Jakąś opinię? Wątpię, aby obsługa tego postalu wyrażała własne opinie na temat publikowanych treści, w szczególności, czy jakieś określenie jest potoczne, czy nie jest. Kontakt z autorem dokumentu, który ja zalinkowałem? Coś innego?
A gdy uzyskasz odpowiedź od RJP, to bardzo proszę o przysłanie do mnie poprzez mój profil.
Jeżeli jesteś taki precyzyjny, to sugeruję zapytać Radę Języka Polskiego, czy w obecnym stanie prawnym określenie "nazwisko panieńskie" jest określeniem potocznym, czy nie jest, a może należy zaliczyć je do jakiejś innej kategorii. :-)
Nikt nie neguje użycia "nazwiska rodowego". Ten zwrot jest w porządku. Chodzi o to, że "nazwisko panieńskie" nie jest zwrotem potocznym, jak utrzymujesz, i jest używane cały czas równolegle z tym drugim zwrotem. To wszystko. Czy jest jeszcze jakiekolwiek inne źródło, poza cytowaną stroną GOV.PL, które mówi o potoczności tego zwrotu? Szczerze wątpię.
p.s. Rada Języka Polskiego jest akurat autorytetem, który ma wśród swoich zadań rozstrzyganie wątpliwości językowych co do słownictwa, gramatyki, wymowy, ortografii i interpunkcji, a także co do stosowności stylistycznego kształtu wypowiedzi.
p.p.s. Słowniki mają za zadanie podawać informacje dotyczące stylu/rejestru. Brak tej informacji oznacza, że zwrot jest w "normalnym" użyciu i nie jest np. potoczny/kolokwialny czy slangowy, co należałoby wskazać obok wyrazu czy zwrotu.
Widziałem kiedyś ten formularz zgłoszenia do Straży Więziennej z rubryką „Nazwisko aktualne, rodowe i panieńskie” (link w twoim wpisie). Kobieta, która po rozwodzie wróciła do nazwiska rodowego (potocznie: panieńskiego), mogłaby mieć problem, co wpisać i jak opisać. Chyba najprościej byłoby np.: Anna Nowak (rodowe = panieńskie = aktualne). Zdaje się, że ten formularz już nie obowiązuje, więc nie ma sprawy.
Dlatego pozostaję przy mojej odpowiedzi.
A Rada Języka Polskiego ani redakcja Słownika Języka Polskiego chyba nie mają obowiązku zaznaczać przy każdym słowie, zwrocie, określeniu itp., czy jest potoczne, czy oficjalne/urzędowe/biurokratyczne.
No, dobrze, ale co wynika z twojej argumentacji i przykładów? Chyba tylko, że "nazwisko panieńskie" aż tak mocno wrosło w język polski, że wciąż jest używane przez biurokratów w tekstach skierowanych do obywateli jak również w sprawach dotyczących dokumentów z przeszłości.
Postanowienie sądu rejonowego ... wpisanie w wymienionych aktach stanu cywilnego w miejsce nazwiska rodowego oraz nazwiska panieńskiego matki ... http://orzeczenia.bialystok.sr.gov.pl/content.pdffile/$002fneurocourt$002fpublished$002f15$002f050505$002f0001003$002fNs$002f2014$002f000216$002f150505050001003_II_Ns_000216_2014_Uz_2014-04-28_002-publ.xml?t:ac=$N/150505050001003_II_Ns_000216_2014_Uz_2014-04-28_002
Sąd Okręgowy w Olsztynie Dane osobowe zwykłe: imiona i nazwiska, nazwisko panieńskie, nazwisko rodowe. nazwisko poprzednio używane, imiona rodziców, nazwisko panieńskie matki nazwisko rodowe matki, https://olsztyn.so.gov.pl/print.php?p=new&id=104
GIODO Kwestia dotycząca legalności żądania funkcjonariusza Policji udostępnienia przez osobę legitymowaną danych osobowych w zakresie obejmującym nazwisko panieńskie jej matki powinna być rozpatrywana w kontekście przepisów ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t. j. Dz. U. z 2002 r. Nr 7 poz. 58 ze zm.) oraz wydanych na jej podstawie aktów wykonawczych. https://archiwum.giodo.gov.pl/pl/344/1535
Andrzeju, o potoczności danego zwrotu nie decyduje przecież to, że urzędnicy zdecydowali się go zastąpić innym zwrotem, np. bardziej uniwersalnym czy poprawnym politycznie. Co więcej, wbrew temu co twierdzisz, zwrot "nazwisko panieńskie" jest cały czas stosowany w języku urzędowym. Wyłączenie go z jednej ustawy czy rozporządzenia nie eliminuje go automatycznie z użycia, zwłaszcza, że w innych regulacjach czy dokumentach urzędowych nadal on występuje. I po ostatnie, przykro mi, ale definicja stylu potocznego, czy ogólnie, potoczności, którą podałeś nie figuruje w żadnych publikacjach do językoznawstwa. Oto kilka linków z informacją na ten temat:
W takiej sytuacji pojęcie "nazwisko panieńskie" jest historyczne, bo już nie istnieje dla biurokracji (chyba, że w starych dokumentach), i jednocześnie jest potoczne, bo wciąż jest używane przez "szerokie warstwy społeczeństwa". TAKA JEST MOJA OPINIA, którą chciałeś poznać,
Nie jestem prawnikiem, więc nie wchodzę głębiej w ten temat. :-)
" Na przykład, czy uważasz, że "nazwisko panieńskie" to zwrot potoczny? "
OK, proszę bardzo: przez wiele stuleci kobiety domyślnie i automatycznie przyjmowały nazwisko męża: np. Anna Kowal wyszła za mąż za Adama Kowalczyka i od tej chwili nazywała się Anna Kowalczyk. W fomularzach urzędowych istniała rubryka "nazwisko panieńskie". Czy w takiej sytuacji "nazwisko panieńskie" było zwrotem/określeniem potocznym czy urzędowym? Niewątpliwie urzędowym. Mężczyźni rzadko zmienlali nazwiska i zdaje się, że konieczna była decyzja sądu (dopytaj prawnika).
Jakiś czas temu (chyba w latach 1990. - nie wiem dokładnie, dopytaj prawnika) w Polsce złagodzono procedurę zmiany nazwiska. W szczególności mężczyzna może zadeklarować przyjęcie nazwiska żony albo dodać jej nazwisko do swojego (np. aktor Redbad Klynstra-Komarnicki; sprawdź, jak nazywa się jego żona). W formularzach nie dodano rubryki "Nazwisko kawalerskie". Wprowadzono pojęcie "nazwisko rodowe", które dotyczy obu płci.
Inną kwestią jest to, że ustawy regulujące wydawanie aktów stanu cywilnego w UK są zazwyczaj stare, np. z 1949 a pewne wzory formularzy nie uległy zmianie do dziś. Idąc dalej i patrząc na ustawę w Polsce sprzed kilkudziesięciu lat, także mieliśmy "starsze" sformułowania. Na przykład w tej wersji:
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI z dnia 11 lipca 1938 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych o wzorach wyciągów z akt stanu cywilnego przeznaczonych dla celów pierwiastkowej regulacji hipotecznej.
Ok, dziękuję za komentarz. Po pierwsze, lepiej byłoby gdybyś wyraził także swoją opinię. Na przykład, czy uważasz, że "nazwisko panieńskie" to zwrot potoczny? Po drugie, ja i zapewne wielu nie mają nic przeciwko wyrazowi "rodowe", ale to nie oznacza, że automatycznie wykluczamy wyraz "panieńskie". Ten drugi wyraz cały czas występuje w dokumentach prawnych, urzędowych, sądowych, itp. pomimo tej ustawy o aktach USC. Oto kilka przykładów:
the name, maiden name, forenames, former surnames, aliases, date and place of birth, nationality, sex and address; nazwisko, nazwisko panieńskie, imię, poprzednie nazwiska, pseudonimy, data i miejsce urodzenia, narodowość, płeć i adres; https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN-PL/TXT/?from=PL&u...
Stan faktyczny w przedmiotowej sprawie pozostawał sporny po zainicjowaniu skargi o wznowienie postępowania, co do nazwiska panieńskiego K. H., a także co do daty jej urodzenia...
To nie jest moja opinia, lecz cytat z dokumentu (instrukcja wypełniania wniosku paszportowego) ze strony gov.pl, czyli w 100% oficjalnego.
Poza tym patrz: USTAWA z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego:
Art. 29. [Nazwisko rodowe. Stan cywilny. Imiona i nazwiska cudzoziemców] 1. Nazwiskiem rodowym jest nazwisko zamieszczone w akcie urodzenia, a nazwiskiem jest nazwisko zamieszczone w akcie małżeństwa lub akcie zgonu; nazwiskiem osoby, która nie zawarła związku małżeńskiego, jest nazwisko rodowe. https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/prawo-o-ak...
Osoba - ten wyraz dotyczy człowieka niezależnie od płci.
Przymiotnik "panieńskie" nie występuje w tej ustawie. Przymiotnik "rodowe" występuje 55 razy (w różnych przypadkach odmiany).
Przymiotnik "panieńskie" dotyczy tylko kobiet. "Rodowe" dotyczy i kobiet, i mężczyzn, co uprościło różne formularze (mężczyźni również mogą zmieniać nazwisko, np. przyjąć nazwisko żony - istnieją takie małżeństwa). Wątpliwe, aby w urzędach jeszcze znajdowały się formularze z "nazwiskiem panieńskim".
@ Andrzej - "Nazwisko rodowe jest potocznie nazywane nazwiskiem panieńskim". [?]
"Nazwisko panieńskie" to nie jest zwrot potoczny, moim zdaniem, raczej historyczny. W starszych aktach USC ten zwrot figuruje, a obecnie jest nadal powszechnie używany w różnych dokumentach. Nie widzę, a raczej nie słyszę nic potocznego w tym zwrocie.
-------------------------------------------------- Note added at 1 час (2022-09-13 11:36:58 GMT) --------------------------------------------------
+: Nazwisko rodowe – również „de domo” (łac. z domu) odnotowane w akcie urodzenia lub chrztu nazwisko rodu (rodziny), z którego pochodzi dana osoba[1]. Najczęściej jest nim nazwisko ojca. https://pl.wikipedia.org/wiki/Nazwisko_rodowe
-------------------------------------------------- Note added at 8 час (2022-09-13 19:01:32 GMT) --------------------------------------------------
Zgubiłem wyraz. Uzupełnienie: Dlatego należy UŻYWAĆ określenia nazwisko rodowe.
Andrzej Mierzejewski Poland Local time: 23:06 Native speaker of: Polish PRO pts in category: 65
21 hrs confidence: peer agreement (net): +1
(nazwisko panieńskie)
Explanation: nazwisko panieńskie - dopóki zwrot ten funkcjonuje w Polsce w dokumentach urzędowych, to można go śmiało stosować. Co więcej, jeśli przyjąć, że prawdopodobnie mamy pewną dozę archaiczności w oryginale z UK, wtedy tym bardziej możemy zastosować nasz zwrot, który zniknął z dokumentów urzędowych USC, ale nie innych, całkiem niedawno. I jeszcze jedno. W krajach anglosaskich funkcjonuje zwrot "birth name", "name at birth" czy "family name" - bliższe odpowiedniki naszego "nazwiska rodowego", ale z jakiegoś powodu użyto wyrazu "maiden", który możemy z powodzeniem tłumaczyć tak, jak zaproponowałem.
@ Darius, przepraszam, że skorzystałem z twojego pomysłu, który też jest moim. Dyskusja na temat jest w Dyskusji powyżej.
-------------------------------------------------- Note added at 16 days (2022-09-30 06:46:05 GMT) Post-grading --------------------------------------------------
ms = maiden surname = nazwisko panieńskie. Termin z pewnością nie jest zwrotem potocznym wbrew temu, co napisano na jednej ze stron gov.pl, co więcej, jest cały czas stosowany w dokumentach urzędowych. Więcej w dyskusji powyżej.
mike23 Poland Local time: 23:06 Works in field Native speaker of: Polish PRO pts in category: 168
Login or register (free and only takes a few minutes) to participate in this question.
You will also have access to many other tools and opportunities designed for those who have language-related jobs
(or are passionate about them). Participation is free and the site has a strict confidentiality policy.
